Αλληλοδιδακτικά απογευματινά ( 2η συνάντηση)

ΒΟΥΤΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ

Στο φιλόξενο χώρο του 8ου ορόφου της ΔΔΕ Μαγνησίας έλαβε χώρα η 2η συνάντηση των αλληλοδιδακτικών απογευματινών που διοργανώνει  ο Σύνδεσμος Φιλολόγων.

Σημερινή ομιλήτρια η κα Αργυράκη Σοφία ,καθηγήτρια του 5ου ΓΕΛ Βόλου  που μας ταξίδεψε στο χώρο του δοκιμίου  κάνοντας βουτιά στην ιστορία του , ενώ δεν παρέλειψε να δώσει και βιωματικό τόνο στην ομιλία του δίνοντας μας ένα δείγμα του πως θα μπορούσε να συνδυαστεί με το μάθημα της έκθεσης στη β και γ λυκείου  ,αντιδιαστέλλοντας τα χαρακτηριστικά της  βιβλιοκριτικής και του δοκιμίου.

Σύμφωνα με τον ορισμό του το δοκίμιο είναι μία δοκιμή ,μία προσπάθεια εξέτασης ενός θέματος από μία πλευρά του,μια λογοτεχνική διασπορά που χαρακτηρίζεται από θεματική πολυπραγμοσύνη.

Τρεις είναι οι πυλώνες πάνω στους οποίους βασίζεται : Γνώση,στοχασμός,λογοτεχνικότητα.

Ο Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος το χαρακτηρίζει  πνευματική αλητεία,ενώ ο Πέτρος Χάρης καλεί τον αναγνώστη να προσθέσει τις δικές του αναζητήσεις  μέσα από το δοκίμιο.Ο Στέλιος Ξεφλούδας εστιάζει στον εσωτερικό μονόλογο ,ενώ  ο Σεφέρης και  ο Τσάτσος συνδιαλλέγονται πάνω στη νοηματική αλληλουχία της ποίησης και τον ποιητικό  ερμητισμό της,το θέατρο και τον κινηματογράφο.

Η αντιδογματικότητα χαρακτηρίζει το δοκίμιο ,ενώ ο όρος εμφανίζεται πρώτη φορά το 1580 από τον

Μοntaigne  με το έργο του essays .Αποτελεί αναγωγή από το ειδικό στο γενικό ( αφετηριακό κείμενο),δεν είναι επιπόλαιο κ βιαστικό,αλλά προϊόν ωριμότητας,αφού ο  δοκιμιογράφος έχει .πνευματικά κ ψυχικά εφόδια .

Τα δοκίμια ειδικά της γενιάς του 30 ασχολούνται με τη διανοητικότητα και την αισθητική των Γάλλων ποιητών,όπως ο Βαλερί,ο Μπωντλαίρ και το συμβολισμό των Αγγλοσαξόνων  , όπως ο Έλιοτ και ο Έντγκαρ Άλαν Πόε, ο Χάξλεϋ Άλντους,

"Τρύπες στο κείμενο  των δοκιμίων οι ρήσεις , τα αποφθέγματα άλλων , που επιτρέπουν διαφυγή στο νου του αναγνώστη" κατά τον Π.Μουλά.

Γέννημα της αναγέννησης το δοκίμιο. Ο όρος πρώτη φορά  αναφέρεται από τον Francis Βacon  το 1597.

Κείμενα που μπορούν να θεωρηθούν προδρομικά του δοκιμίου είναι :

• Αυτοσχέδιοι στοχασμοί του Κοραή, Περί ύψους ανώνυμου ( Διονυσίου η Λογγίνου)
• Ποιητική  του Αριστοτέλη
• Το 1768 ο Ευγ. Βούλγαρης μεταφράζει  τα essays του Μοντέν ως δοκίμια.
• Ο Δημ. Καταρτζής δημοσιεύει μελέτες  και ο Δημαράς επίσης δοκίμια.
• Οι Αυτοσχέδιοι στοχασμοί του Κοραή.

Η γενιά του 1930 προσπαθώντας να χτυπήσει τη Φαναριώτικη κριτική ( αυστηρή, δογματική, ψυχρή  σε καθαρεύουσα),αντιτάσσει την κριτική σε δημοτική γλώσσα με τον Ψυχάρη. Προσπαθεί να αντιδράσει στο ρομαντισμό δίνοντας ευρωπαϊκό προσανατολισμό ,ενώ τα κοινωνικά προβλήματα,η μαρξιστική ιδεολογία,καθώς και τα ιστορικά γεγονότα όπως ο πόλεμος του 1914 και η μικρασιατική καταστροφή αποτελούν το ιστορικό φόντο που πλαισιώνει τη γενιά του 1930. Το 1929 το ελεύθερο πνεύμα του Γεωργίου Θεοτοκά αποτελεί το πρώτο ιστορικά δοκίμιο της γενιάς του 1930.

Το Λογοτεχνικό δοκίμιο δεσπόζει στη γενιά τού 30 ,καθώς και το αισθητικό,φιλοσοφικό, ταξιδιωτικό (Θεοτοκάς),ιστορικό,φιλολογικό.Ο ιδεαλισμός της αστικής τάξης και ο υλισμός της κομμουνιστικής  συγκρούονται μέσα από τα έργα των δοκιμιογράφων .Το αίτημα της ελληνικότητας,η ψυχογραφική διείσδυση στους χαρακτήρες ,το σύγχρονο μυθιστόρημα,ο υπερρεαλισμός είναι κάποια από τα θέματα που θίγει η γενιά του 1930.